La "S" Grand Atelier

De herf­st­ten­toon­stelling in het BPS22 is dit jaar gewijd aan de kunstenaars van La ​“S” Grand Atelier, centre d’art brut & con­tem­po­rain [centrum voor art brut en hedendaagse kunst] in Vielsalm, in het hartje van de Belgische Ardennen. Omdat La ​“S” zich buiten de gewone kunstwereld bevindt en de kunstenaars toegang moeten hebben tot de ateliers (tekenen, schilderkun­st, textiel, gravure, beeld­ver­haal, keramiek, digitale kunst, muziek, dans), heeft het centrum zeer snel ongeziene projecten via co-creatie in residenties ontwikkeld. La ​“S” Grand Atelier is zo al meer dan dertig jaar lang, onder leiding van directeur Anne-Françoise Rouche, een model voor delen en samenwerken. Het is een plaats waar talenten zich vrij kunnen ontwikkelen, waar de aan­duidin­gen handicap/​geen handicap hun betekenis verliezen en waar de barrières tussen de ver­schil­lende kunstvormen gesloopt worden. De collecties van het BPS22 bevatten reeds kunstwerken die als art brut, outsider art, art singulier of kunst in de marge beschouwd kunnen worden. Het museum maakt als dusdanig deel uit van deze beweging van decen­tral­isatie en vernieuwt met deze ten­toon­stelling zijn interesse voor de sociale geschiede­nis en kun­st­geschiede­nis en voor de esthetische, soci­ol­o­gis­che en insti­tu­tionele omwen­telin­gen die hun stempel nagelaten hebben op de cultuur van de 20ste en 21ste eeuw.

“Novê Salm”, de titel van de ten­toon­stelling, is een woord­spel­ing van Mr Pimpant, kunstenaar bij La ​“S”. Hij verwijst naar de Ardense folklore (de ​“Sabbat des Macralles”, de hek­sens­ab­bat waarbij heksen tover­spreuken uitspreken) en de etymologie van Vielsalm (Waals voor ​“vieux saumon”, oude zalm). Novê Salm, het nieuwe land van Salm, is een voorstelling van een ideaal dorp, bedacht door de kunstenaars van La ​“S” (die een mentale handicap hebben) en kunstenaars die er voor een residentie verblijven. De kunstenaars van La ​“S” kiezen ervoor om een nieuwe wereld te bedenken waarin creatie en samenleven centraal staan en zich die toe te eigenen door conventies en de normen van prestatie en perfectie los te laten. De ten­toon­stelling is gebaseerd op het symbolische concept van het nieuwe dorp waar de collectieve dimensie centraal staat en vertelt het verhaal over de hele oppervlakte van het BPS22.

Op de grens van dit Land van Salm dringen legendes en het gedacht­en­goed van het bos door in de verbeelding van de oprichters ervan… De kunstenaars bevragen namelijk het bosgebied rond de ateliers van La ​“S” dat vaak een invloed heeft op de werken en samen­werkin­gen. De eerste zaal van het museum is in schemering gehuld en is opgezet als een natuurlijke en mystieke omgeving, waarin de kunstenaars met obstakels gecon­fron­teerd worden die ze weten te omzeilen met hun werken. Vervolgens komen thema’s zoals de menselijke kwets­baarheid, veerkracht bij tegenslagen zoals ziekte en handicap en de kracht van het samen creëren aan bod. Daarbij komt dan nog de erg relevante vraag naar de ver­schil­lende vormen van taal (verbaal, niet-verbaal, uitgevonden, aangepast…) die centraal staat in artistieke interacties en productie.

Onder het glazen dak van het BPS22 gaat de ten­toon­stelling dieper in op de ateliers van La ​“S”, plaatsen waar gedeeld wordt en waar de obsessies en verlangens van iedereen samenkomen: liefde, het lichaam, voertuigen, een eigen huis, het banket, de cinema, Johnny Hallyday enzovoort. Grafisch werk, volumes, instal­laties, gelu­idsin­stal­laties, video, animaties in 3D en digitaal werk, muziekopvo­erin­gen en uitgaven… De kunstenaars, al dan niet met mentale beperking, maken van alle media gebruik en kaarten zo dat aan wat de kunst en het leven voedt.